Fyrri pistlana tvo um fjölmiðlatengsl má skoða hér og hér. Þar var stiklað á stóru um hvernig má ná athygli fjölmiðla, og hvernig á að gera skothelda fréttatilkynningu.
Nú hefur frumkvöðull fylgt ráðleggingum mínum í þaula, og stóra stundin runnin upp: viðtalið.
Sumir fá hnút í magann og eru að farast úr sviðsskrekk. Aðrir missa svefn yfir tilhugsuninni um að eitthvað misritist í viðtalinu. Svo eru hinir sem komast aldrei yfir það að hafa gleymt einhverju mikilvægu í sjálfu viðtalinu.
Að eiga gott viðtal er samt alls ekki svo snúið. Enginn þarf að fá magasár af því að ræða við fjölmiðla.
Hvernig á að veita gott viðtal?
1. Veldu vandaðan miðil. Fjölmiðlar eru mjög misjafnir í efnistökum, áherslum og vinnubrögðum. Ég mæli með því að fagmenn leiti frekar í fjölmiðlana sem hafa orðspor fyrir vönduð vinnubrögð og litla æsifréttamennsku. Þú vilt ekki þurfa að eyða miklu púðri í að slökkva elda og leiðrétta rangfærslur eftir viðtalið, nema hrein og klár athygli án tillits til innihalds sé það sem þig vantar.
2. Veldu vandaðan blaðamann, ef þú getur. Innan fjölmiðla starfa mjög mismunandi blaðamenn. Þeir eiga sínar sterku og veiku hliðar, hafa sinn stíl og sín áhugamál. Lastu vel heppnaða grein í blaðinu, eða hlustaðirðu á áhugavert viðtal í útvarpinu? Punktaðu hjá þér nafn blaða-/útvarpsmannsins og sjáðu hvort þú kemst að hjá honum. Þú veist þá að hverju þú gengur.
3. Sjáðu hvort þú getur fengið að lesa próförk. Hér eru reglur fjölmiðla mismunandi og einnig allur gangur á því hvaða skilyrði blaðamennirnir sjálfir setja. Á vönduðum fjölmiðli á að vera auðsótt að fá að skoða a.m.k. það sem eftir þér er haft, til að ganga úr skugga um að ekkert hafi misskilist. Ef eitthvað þarf að snurfusa, vertu þá með á hreinu á hvaða formi blaðamaðurinn vill fá leiðréttingarnar (sjálfur vil ég að fólk noti „Track Changes“ fítusinn).
Mundu líka að blaðamaðurinn er undir tímapressu og athugasemdirnar þurfa að berast með hraði. Ef þú ert of lengi að svara er greinin óðara komin í birtingu óleiðrétt.
Mundu einnig að blaðamaðurinn kann væntanlega sitt fag. Yfirlesturinn er aðallega hugsaður til að laga villur, en ekki til að gera stórtækar breytingar á orðalagi, skipulagi og innihaldi greinarinnar. Greinin er höfundarverk blaðamanns, merkt hans nafni.
4. Stundum eru skrifleg svör best. Mér þykja munnleg viðtöl gera bestu greinarnar og tek yfirleitt ekki í mál að senda spurningar með tölvuósti. Í samtali getur blaðamaðurinn jafnóðum skerpt á því sem er óljóst, og kafað dýpra í áhugaverða fleti á málinu. Spurningalistar í tölvupósti verða oft að greinum sem eru frekar þunnar, flatar og götóttar.
En ef þú vilt tryggja í bak og fyrir að ekkert misskiljist getur verið rétt hamra á því að fá spurningar skriflega og svara þeim hratt til baka með tölvupósti. Þetta á einkum við þegar verið er að skrifa stakar og stuttar fréttir um mjög afmarkað (og viðkvæmt) efni, og blaðamann vantar „komment“ um eitt og annað.
5. Ekki undirbúa viðtalið alltof mikið, en hafðu á hreinu hverju þú vilt koma að. Sennilega ertu þegar orðinn þjálfaður í að kynna vöruna og fyrirtækið, en ef ekki getur verið ágætt að fara yfir með kollega hvernig gott væri að svara þeim spurningum sem von er á.
Í blaðaviðtölum er pressan minni og óhætt að hökta, hika og tafsa aðeins. Blaðamaðurinn setur ekki hikorðin, beygingarvillurnar og sletturnar í greinina. Í útvarpi og sjónvarpi þurfa svörin hins vegar að vera betur meitluð, hnitmiðuð og skýr.
Hvað ætli margir „fréttapunktar“ komist að í viðtalinu? Hvað er það sem þér liggur á að koma á framfæri? Láttu blaðamanninn vita hvað þér þykir markverðast og byrjaðu á að ræða þessi aðalatriði.
6. Settu blaðamanninn inn i efnið. Blaðamenn eru afskaplega klár stétt og þeir eru fljótir að setja sig inn í málin ef þeir fá smá stund til að undirbúa sig. Til öryggis er þó, stundum, gott að útskýra stuttlega fyrir blaðamanninum hvað þið eruð að fara að fjalla um. Þannig færðu betri spurningar til að svara. Hér getur vönduð fréttatilkynning hjálpað.
Í útvarpi og sjónvarpi getur verið að fjölmiðlamaðurinn vilji eiga við þig stutt for-viðtal þar sem þið tæpið á þvi hvað verður rætt. Þannig eru báðir í stakk búnir til að spyrja og svara vel.
7. Hafðu myndir og annað efni klárt, ef við á. Gott myndefni hjálpar og fangar auga lesenda. Áttu góðar tölvuteikningar af uppfinningunni þinni? Vel tekna mynd af þér í nýja atvinnuhúsnæðinu? Það er gott að reyna að koma upp myndabanka sem fjölmiðlar geta gengið í. Þar ættu að vera hausamyndir af lykilfólkinu, vörumyndir, húsnæðismyndir og mögulega bak-við-tjöldin myndir. Passaðu að hafa myndefnið í góðri upplausn og stærð.
Þegar viðtalið er birt eða útvarpað er svo vissara að þín hlið sé alveg klár: vefsíðan komin upp, símalínur mannaðar og augun á pósthólfinu. Þú vilt ekki að þeir sem eru áhugasamir um vöruna og fyirrtækið komi að tómum kofanum þegar þeir reyna að fræðast meira um þig og kompaníið.
8. Ræktaðu sambandið við blaðamanninn. Ef viðtalið kemur vel út og viðbrögðin mikil, láttu blaðamanninn vita og þakkaðu fyrir þig. Gæti jafnvel verið viðeigandi að senda vinabeiðni á LinkedIn og Facebook. Ef þú átt vin á fjölmiðli getur það auðveldað þér mjög að komast að í framtíðinni. Ekki drekkja samt blaðamanninum í upplýsingum óumbeðið. Ekki fara að senda honum vikuleg fréttabréf og skýrslur sem teppa pósthólfið.